Telefony wsparcia:
Antydepresyjny Telefon: Forum Przeciw Depresji
tel. 22 594 91 00
(czynny w każdą środę – czwartek od 17.00 do 19.00)
koszt połączenia jak na numer stacjonarny
wg taryfy Twojego operatora telefonicznego
Telefon zaufania dla osób dorosłych
w kryzysie emocjonalnym
tel. 116 123
(poniedziałek-piątek od 14:00-22:00, połączenie bezpłatne)
Całodobowa bezpłatna infolinia dla nauczycieli
tel. 800 080 222
(czynne całodobowo)
Telefon dla nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci
tel. 800 100 100
(poniedziałek-piątek, od 12.00-15.00)
Telefon Interwencyjny
tel. 600 070 717
Dyżury w godzinach 10:00-16:00
– psychologiczny: od pon. do pt. (bez czwartków)
– prawny: czwartki
Bezpłatna linia wsparcia dla osób po stracie bliskich
tel. 0 800 108 108
(poniedziałek-piątek od 14.00 do 20.00)
Telefoniczna Pierwsza Pomoc Psychologiczna
tel. 22 425 98 48
(poniedziałek – piątek od 17:00 do 20:00 / sobota od 15:00 do 17:00)
Czy Twojemu uczniowi dzieje się krzywda? Jak rozpoznać i zareagować na sygnały krzywdzenia nastolatka?
Krzywdzenie dziecka to każdy akt zaniedbania lub przemocy ze strony rodziców/opiekunów, który zagraża zdrowiu, rozwojowi i bezpieczeństwu dziecka.
Pamiętaj! Nie musisz mieć dowodów, aby zareagować. Wystarczy uzasadnione podejrzenie!
Sygnały, które mogą świadczyć o tym, że uczeń/nica jest krzywdzony/a:
Fizyczne:
- Niewyjaśnione siniaki, zadrapania, oparzenia
- Złamania, urazy w różnych fazach gojenia
- Wycofanie z kontaktów fizycznych
- Lęk przed powrotem do domu
Emocjonalne:
- Nagłe zmiany w zachowaniu (np. agresja, wycofanie, lęk)
- Niska samoocena, poczucie bezwartościowości
- Problemy ze snem, koszmary
- Regresja do zachowań dziecięcych
- Próby samookaleczenia, myśli samobójcze
Zaniedbanie:
- Zaniedbanie higieny osobistej
- Permanentne zmęczenie, głód
- Brak odpowiedniej odzieży, obuwia
- Częste nieobecności w szkole
Sygnały wskazujące na przemoc seksualną:
- Znajomość zachowań seksualnych nieadekwatna do wieku
- Lęk przed konkretnymi osobami, miejscami
- Bóle w okolicach intymnych
- Zachowania autodestrukcyjne
Młodzież, która doświadczają krzywdzenia, nie zawsze manifestuje to w oczywisty sposób. Wiele z tych osób, szczególnie te bardzo grzeczne, ciche i uległe, starają się ukryć problem. Często boją się reakcji dorosłych, obawiają się konsekwencji lub wstydzą się tego, co się dzieje.
Dodatkowe sygnały, które mogą wskazywać na problem u dzieci "grzecznych":
- Nadmierna uległość: Zawsze starają się przypodobać starszym uczniom, nauczycielom, unikają konfliktów za wszelką cenę, biorą winę na siebie.
- Nadmierna pomocność: Próbują "zasłużyć" na miłość i akceptację, wyręczając innych w obowiązkach.
- Brak spontaniczności: Są wycofane, rzadko się śmieją, unikają zabaw z rówieśnikami.
- Perfekcjonizm: Stawiają sobie bardzo wysokie wymagania, boją się porażki i odrzucenia.
- Problemy z koncentracją: Trudności z skupieniem uwagi, gorsze wyniki w nauce.
W przypadku dzieci "ugrzecznionych" szczególnie ważne jest:
- Nawiązanie bliskiej relacji opartej na zaufaniu. Takie osoby potrzebują czasu i poczucia bezpieczeństwa, aby się otworzyć.
- Obserwacja w kontekście grupy rówieśniczej. Porównanie zachowania nastolatka z zachowaniem rówieśników może ułatwić dostrzeżenie niepokojących sygnałów.
- Zwrócenie uwagi na wszelkie, nawet drobne, zmiany w zachowaniu. Nagłe pogorszenie ocen, wycofanie z kontaktów społecznych, spadek nastroju - to wszystko powinno zwrócić naszą uwagę.
- Zapewnienie, że dziecko/nastolatek nie jest winny. Młodzież, która doświadcza krzywdzenia, często obwinia siebie za to, co się dzieje. Ważne, aby im przekazać, że to nie jest ich wina i że zasługują na pomoc.
Pamiętajmy, że każdy uczeń/nica, niezależnie od tego, czy jest "grzeczny/a" czy "niegrzeczny/a", ma prawo do bezpiecznego i szczęśliwego dzieciństwa. Bądźmy czujni i reagujmy na każdy sygnał, który może świadczyć o tym, że młody człowiek potrzebuje pomocy.
Co możesz zrobić?
- Bądź uważny i troskliwy. Rozmawiaj z uczniem, słuchaj uważnie.
- Buduj zaufanie. Pokaż, że jesteś osobą, której uczeń może się zwierzyć.
- Nie oceniaj i nie bagatelizuj. "To tylko siniak", "Na pewno przesadzasz" - takie słowa ranią.
- Dokumentuj swoje obserwacje. Zapisz daty, opisz zauważone ślady, zachowania.
- Skonsultuj się z pedagogiem/psychologiem szkolnym.
- Zgłoś sprawę! Zadzwoń na policję (112) lub do ośrodka pomocy społecznej.
Pamiętaj! Twoja reakcja może uratować dziecku zdrowie, a nawet życie.
Jak rozpoznać, że uczeń jest ofiarą przemocy rówieśniczej?
Zmiany w zachowaniu:
- Wycofanie społeczne, unikanie kontaktów z rówieśnikami, szczególnie z konkretną grupą
- Lęk przed szkołą, wagary, spadające wyniki w nauce
- Nagłe zmiany nastroju, płaczliwość, drażliwość
- Obniżona samoocena, poczucie bezwartościowości
- Zachowania autodestrukcyjne (np. samookaleczenia, zaburzenia odżywiania)
Sygnały fizyczne:
- Niewyjaśnione siniaki, zadrapania, rany
- Zniszczone rzeczy osobiste (np. podręczniki, ubrania)
- Skargi na bóle brzucha, głowy, problemy ze snem
Sygnały wskazujące na cyberprzemoc:
- Unikanie korzystania z komputera/telefonu
- Nagłe wylogowywanie się z kont społecznościowych
- Zmiany w aktywności online (np. usuwanie zdjęć, zmiana grona znajomych)
- Niechęć do rozmowy o tym, co dzieje się w sieci
Dodatkowe wskazówki:
- Zwróć uwagę na dynamikę grupy. Czy w klasie są jacyś outsiderzy?
- Obserwuj uczniów podczas przerw. Czy ktoś jest izolowany, wyśmiewany?
- Rozmawiaj z uczniami. Stwórz atmosferę zaufania, aby czuli, że mogą się Tobie zwierzyć.
Co robić, gdy podejrzewasz przemoc rówieśniczą?
- Nie ignoruj problemu.
- Porozmawiaj z uczniem, który może być ofiarą. Zapewnij go o swoim wsparciu.
- Zbierz informacje od innych uczniów i nauczycieli.
- Skonsultuj się z pedagogiem/psychologiem szkolnym.
- Poinformuj rodziców/opiekunów o swoich obawach.
- Podejmij interwencję w klasie, np. przeprowadź zajęcia na temat przemocy rówieśniczej.
Pamiętaj, że Twoja reakcja może przerwać spiralę przemocy i pomóc dziecku, które jej doświadcza.
Scenariusze pomocne do pracy z młodzieżą:
Materiały zostały opracowane na podstawie następujących źródeł:
- NASK - Bezpieczeństwo dzieci w internecie: https://www.saferinternet.pl/ - Strona poświęcona bezpieczeństwu dzieci w sieci, z informacjami na temat cyberprzemocy i sposobów jej przeciwdziałania.
- Fundacja Kidprotect.pl: https://kidprotect.pl/ - Organizacja zajmująca się bezpieczeństwem dzieci w internecie, oferująca m.in. materiały na temat cyberprzemocy.
- Olweus, D. (2006). Przemoc w szkole. Jak skutecznie rozwiązywać problem. Warszawa: Wydawnictwo CPE. Publikacja zawierająca opis programu przeciwko agresji i przemocy w szkole.
- Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę: https://fdds.pl/ - Strona organizacji pozarządowej, oferującej materiały dla rodziców i specjalistów na temat rozpoznawania i przeciwdziałania przemocy.
- Niebieska Linia: https://www.niebieskalinia.pl/ - Strona Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia" z informacjami na temat różnych form przemocy, w tym przemocy rówieśniczej.
